ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΣΑΖΟΣ: Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΑΤΡΑ

Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2024

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΑΤΡΑ

Η περιοχή γύρω από το σημερινό ναό του Αγίου Ανδρέα κατά το 17ο αιώνα στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Επίκαιρη επανάληψη ανάρτησης. Χρόνια Πολλά Πάτρα!

Το ιστορικό συγκείμενο της εποχής

Η Πάτρα ήταν μέχρι το 146 π.Χ. ένα μικρό λιμάνι της ΒΔ. Πελοποννήσου. Η θέση της άρχισε να αλλάζει, όταν η μακραίωνη ναυτική και εμπορική κυριαρχία των Κορινθίων τερματίστηκε βίαια τότε από το Λεύκιο Μόμμιο. Η Πάτρα που δεν καταστράφηκε, αρχίζει να αναπτύσσεται...

Οκταβιανός Αύγουστος

Στα χρόνια του Οκταβιανού Αυγούστου ιδρύεται ρωμαϊκή αποικία και οι πρώτοι έποικοι, βετεράνοι λεγεωνάριοι, φτάνουν για μόνιμη εγκατάσταση.Έτσι αναδεικνύεται η στρατηγική θέση της πόλης για τον έλεγχο της θαλάσσιας επικοινωνίας με τη Δύση (Ρώμη). Ο Οκταβιανός εφαρμόζει το ρωμαϊκό κοινωνικό σύστημα με σκοπό την ενσωμάτωση-ομογενοποίηση της κοινωνίας σε όλη την επικράτεια.

Σταδιακά άρχισε ο εκρωμαϊσμός της Πάτρας που εξελισσόταν σε ένα πολυπολιτισμικό κέντρο με ξένους κατοίκους να εγκαθίστανται, παραγκωνίζοντας τον ελληνικό πληθυσμό.

Ευρήματα από τον αστικό ιστό της Πάτρας στα ρωμαϊκά χρόνια.Πηγή:Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών.

Η οικονομική ζωή,το εμπόριο,η οργάνωση της πόλης,η κοινωνία και οι νέες συνθήκες φανερώνουν ακμάζουσα ρωμαϊκή πόλη-σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα- με εύπορη τοπική αριστοκρατία.Πολλοί δούλοι εργάζονταν στα πλούσια σπίτια και στα αγροκτήματα των περιχώρων.

Στην Πάτρα λατρεύονταν εκτός από το Δωδεκάθεο,η Αφροδίτη,ο Βάκχος, ο Μίθρας, ρωμαϊκές και αιγυπτιακές θεότητες.Γίνονταν μυστηριακές γιορτές, υπήρχαν βωμοί, ναοί, κέντρα τοπικής μαγείας και μαντείας (μαντική πηγή της Δήμητρας).'Ολα τα παραπάνω φανερώνουν ότι η Πάτρα ήταν πολυθεϊστική, ειδωλολατρική πόλη.

Ο ερχομός του Αποστόλου Ανδρέα

Εκατό χρόνια περίπου μετά από την ίδρυση της ρωμαϊκής αποικίας, η άφιξη του Αποστόλου βρίσκει την Πάτρα σε οικονομική ακμή, αναπτυσσόμενη πληθυσμιακά.

Το παλιό λιμάνι της Πάτρας 19ος αιώνας

Υπάρχει η Ακρόπολη,το ρωμαϊκό λιμάνι-στο χώρο του σημερινού Φάρου-η Αγορά,τόποι λατρείας,δημόσια λουτρά,κτίρια, πλούσιες αστικές κατοικίες,λιθόστρωτοι δρόμοι,ενώ το Υδραγωγείο,το Στάδιο και το Ωδείο δεν είχαν ακόμα κατασκευαστεί.Ο αστικός ιστός βρισκόταν γύρω από το Κάστρο, στην σημερινή Άνω Πόλη.

Το Ρωμαϊκό Ωδείο

Ο πλούτος, η ελευθερία, η ειδωλολατρία και ο πολυθεϊσμός δικαιολογούσε απολύτως την παρουσία του Πρωτόκλητου Αποστόλου για τη δημιουργία και τη στερέωση της πρώτης Αποστολικής Eκκλησίας, στη μεγαλούπολη της Αχαΐας.

Η πρώτη κλήση του Ιησού στον αγράμματο ψαρά Ανδρέα (Πρωτόκλητος) στη λίμνη Τιβεριάδα.

Εμφανίζεται μεταξύ του 62 μ.Χ. και 80 μ.Χ. ως ένας φτωχός ξένος σε προχωρημένη ηλικία, αδύνατος, φορούσε μακρύ χιτώνα,σανδάλια και χρησιμοποιούσε ένα σιδερένιο ραβδί για να στηρίζεται.Ήταν απλοϊκός, σε αντίθεση με τη συνήθεια των νεοφερμένων Ρωμαίων εποίκων που προσπαθούσαν να αποκτήσουν γρήγορα πλούτη και, κάνοντας επίδειξη, να ενσωματωθούν στην τοπική αριστοκρατία.

Εκείνα τα χρόνια έπαρχος της Αχαΐας ήταν ο ανθύπατος Αιγεάτης προφανώς ελληνικής καταγωγής ειδωλολάτρης, όπως φανερώνει το όνομά του.

Ο Απόστολος φιλοξενείται στο σπίτι του Σωσσίου, ο οποίος πάσχει από ανίατη ασθένεια. Ο Ανδρέας τον θεράπευσε θαυματουργά και το γεγονός μεταδόθηκε σε ολόκληρη την πόλη.Έτσι ξεκινά το ιεραποστολικό του έργο. Κηρύττει, θεραπεύει, εξομολογεί, ευλογεί και βαπτίζει καθημερινά, έχοντας βάση του την πηγή της Δήμητρας δίπλα στο σημερινό ναό.Βγαίνει να διδάξει και εκτός Πατρών.Όμως σε κάποιες περιπτώσεις, οι κάτοικοι τον δέχονται εχθρικά όπως στη Γουρζούμισσα (σημ. Λεόντιο).
Ήδη σχηματίζεται η βάση της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας της Πάτρας.Η φήμη του φτάνει σε Ρωμαίους και Ειδωλολάτρες που έχουν ισχυρές κοινότητες,οι οποίοι τον βλέπουν πλέον εχθρικά.

Τη χρονιά του μαρτυρίου, ο Αιγεάτης βρισκόταν στη Ρώμη για να απολογηθεί για το έργο του και να ανανεώσει τη θητεία του ανθύπατου. Τον αντικαθιστούσε ο αδελφός του Στρατοκλής που είχε έρθει από την Αθήνα με τον πιστό υπηρέτη του Αλκαμανάν, ο οποίος έπασχε από επιληψία.

Ο Απόστολος θεράπευσε τον παράλυτο ετοιμοθάνατο υπηρέτη του ανθύπατου από τη χολέρα, βάζοντας τα χέρια στο κορμί του.Η σύζυγος του Αιγεάτη, Μαξιμίλλα, όταν έμαθε για τα θαύματα του Ανδρέα, έστειλε την υπηρετριά της Εφιδαμία να δει, να γνωρίσει και να μιλήσει στον Άγιο.

Λίγες ημέρες αργότερα η Μαξιμίλλα αρρώστησε και κανένας γιατρός δε μπορούσε να την θεραπεύσει.Ζήτησε τότε από την Εφιδαμία να φωνάξει τον Απόστολο Ανδρέα, ο οποίος προσευχήθηκε και τη γιάτρεψε.Θεράπευσε επίσης τον υπηρέτη του κουνιάδου της, Αλκαμανάν.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να βαπτισθούν από τον Άγιο η Μαξιμίλλα, ο Στρατοκλής, η Εφιδαμία και ο Αλκαμανάν, ακολουθώντας το δρόμο του Χριστού.

Όταν ο Αιγεάτης επέστρεψε, η Μαξιμίλλα του ανέφερε τι είχε συμβεί και του αποκάλυψε πώς έγινε χριστιανή. Αυτό θύμωσε τον Αιγεάτη και όταν έμαθε ότι και ο αδερφός του Στρατοκλής είχε ασπαστεί το χριστιανισμό, εξοργίστηκε.

Συλλαμβάνει το Ανδρέα και τον κατηγορεί πως διαδίδει μια νέα θρησκεία, την οποία «οἱ Ρωμαῖοι βασιλεῖς ἐξαφανίσαι ἐκέλευσαν».

To βιβλίο του Στέφανου Θωμόπουλου για τον Απόστολο Ανδρέα του 1899,το οποίο επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Δόντι".

Ο Ανδρέας φυλακίζεται.Μέσα από το κελί χειροτονεί ωστόσο το Στρατοκλή πρώτο Επίσκοπο Πατρών, αντιλαμβανόμενος το Τέλος του. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής του Αιγεάτη, ο οποίος θα τον υποβάλλει στο φρικτό βασανιστήριο της σταύρωσης, έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη-ή την παρότρυνση, κατά κάποιες πηγές-του τοπικού ειδωλολατρικού ιερατείου.Στις τρεις μέρες του μαρτυρίου του, κήρυττε συνεχώς τον λόγο του Ιησού στους εκχριστιανισμένους ακολούθους του.

Μάλιστα όταν αντίκρισε το Σταυρό προσευχήθηκε και ευλόγησε το πλήθος των πιστών λέγοντας:

"Σταυρέ θαυμαστέ,Σταυρέ που τον κόσμο πάντα σώζεις, εσύ είσαι η θύρα μέσω της οποίας θα εισέλθω στη Βασιλεία των Ουρανών"

Οι Ρωμαίοι τον σταύρωσαν τοποθετώντας καρφιά και με το κεφάλι ανάποδα.Οι πιστοί εξοργίστηκαν και ζήτησαν από τον φοβισμένο Αιγεάτη να ανακαλέσει την ποινή,αλλά ο Άγιος δε δέχτηκε και υπέμεινε το μαρτύριο όπως ο Κύριος.Λίγο πριν ξεψυχήσει συμβούλεψε τους πιστούς να μείνουν στερεωμένοι στην πίστη τους, συγχώρησε τους σταυρωτές και παρέδωσε το Πνεύμα Του,"υπέρ εβδομηκονταετής" όπως αναφέρουν οι πηγές.

Ο ηλικιωμένος Απόστολος μας παραδίδεται ότι κατέληξε την 30ή Νοεμβρίου ίσως του 68 μ.Χ., πιθανότατα στα τελευταία χρόνια των χριστιανικών διωγμών του αυτοκράτορα Νέρωνα,εκεί που σήμερα βρίσκεται ο ομώνυμος ναός.
Οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς μας λένε πως το λείψανό του έθαψε με ευλάβεια ο πρώτος Επίσκοπος Πατρών, Στρατοκλής, αν και οι επίγειες περιπέτειές του δεν είχαν τελειώσει ακόμα.

Ο Αιγεάτης, που αρνήθηκε να παραδώσει το σώμα του Αγίου, τρελάθηκε και αυτοκτόνησε πέφτοντας με το άλογό του σε γκρεμό στα Ψηλά Αλώνια.

Ο Στρατοκλής και η Μαξιμίλλα συνέχισαν τη διεύρυνση της χριστιανικής εκκλησίας των Πατρών και των περιχώρων της...