ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1973:Η ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Πηγή φωτo: www.news24.gr

ΨΗΦΙΑΚΟ ΒΙΒΛΙΟ - ΚΛΙΚ

Το Ιστορικό Συγκείμενο περιληπτικά...

Δεκέμβριος 1963: Ξεσπούν αιματηρές ταραχές μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στη Λευκωσία.

Ιούλιος 1965:Σύγκρουση του νόμιμου πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου με τον βασιλιά Κωνσταντίνο για το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας που οδηγεί σε παραίτηση τον πρωθυπουργό. Ξεσπούν διαδηλώσεις - Πολιτική Αστάθεια (Βραχύβιες κυβερνήσεις λίγων μηνών ορκίζονται και κατόπιν διαλύονται).

21 Απριλίου 1967:Oμάδα Συνταγματαρχών καταλύει το δημοκρατικό πολίτευμα μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές που έδειχναν ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου θα κέρδιζε με πολύ μεγάλο ποσοστό. Δικτατορία.O βασιλιάς δεν αντέδρασε. Από εκείνη τη μέρα...όλα τά σκιαζε η φοβέρα...

Δημιουργούνται τόποι εξορίας: Γυάρος, Μακρόνησος, Άι Στράτης, Τρίκερι αλλά και δικαστήρια-στρατοδικεία για τους αντιπάλους του καθεστώτος. Παντού διορίζονται πραξικοπηματίες και φιλοχουντικοί για να ελέγχουν τα πάντα!

Μάιος 1967:Η αρχή του Αντιδικτατορικού Αγώνα εντός και εκτός Ελλάδας.

13 Δεκεμβρίου 1967: Η χούντα των Αθηνών εξαναγκάζει το βασιλιά Κωνσταντίνο σε αποχώρηση από την Ελλάδα.

Απρίλιος 1968: Υπό την απειλή εισβολής και πολέμου από την Τουρκία οι Συνταγματάρχες, διπλωματικά απομονωμένοι,  αποσύρουν!!! οριστικά από την Κύπρο μια πλήρως εξοπλισμένη ελληνική μεραρχία, απογυμνώνοντας την άμυνά της.

13 Αυγούστου 1968: Ο Αλέκος Παναγούλης αποπειράται να δολοφονήσει το δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, αποτυγχάνει ,συλλαμβάνεται και βασανίζεται.

Φεβρουάριος 1973: Ξεσπούν διαμαρτυρίες και γεγονότα στη Νομική Σχολή της Αθήνας από φοιτητές που αιτούνται το δικαίωμα της ελεύθερης πανεπιστημιακής έκφρασης.

23 Μαΐου 1973: Το κίνημα του Ναυτικού. Ο πλοίαρχος Νίκος Παππάς οδηγεί το ελληνικό αντιτορπιλικό "Βέλος" στην Ιταλία, διαμαρτυρόμενος για το δικτατορικό καθεστώς.

14-17 Νοεμβρίου 1973: Η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η αιματηρή καταστολή της, γίνεται είδηση για μέρες σε όλο τον κόσμο. Ο αγώνας των φοιτητών για ελευθερία και δημοκρατία κλονίζει τους χουντικούς.

25 Νοεμβρίου 1973: Ο αξιωματικός Δημήτριος Ιωαννίδης μαζί με άλλους στρατιωτικούς ανατρέπουν το δικτάτορα Παπαδόπουλο και εγκαθιδρύουν νέα δικτατορία!

15 Ιουλίου 1974: Ο νόμιμος Πρόεδρος της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ανατρέπεται με πραξικόπημα  στην Κύπρο, το οποίο σχεδιάστηκε από τη χούντα των Αθηνών και υλοποιήθηκε από Έλληνες και Ελληνοκύπριους αξιωματικούς.

20 Ιουλίου 1974:Οι Τούρκοι εισβάλλουν στο νησί με το πρόσχημα της προστασίας των Τουρκοκυπρίων και της νομιμότητας, επικαλούμενοι το δικαίωμα της εγγυήτριας δύναμης. Το δικτατορικό καθεστώς Κύπρου και Ελλάδας αντιλήφθηκε μετά από πέντε ώρες ότι γινόταν εισβολή!

23 Ιουλίου 1974:Η χούντα της Ελλάδας δε μπορεί να αντιμετωπίσει την εισβολή και βρίσκεται ανέτοιμη, στα πρόθυρα ενός ελληνοτουρκικού πολέμου.

24 Ιουλίου 1974:Ο στρατηγός Φαίδωνας Γκιζίκης τηλεφωνεί στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και του ζητά να επιστρέψει από το Παρίσι, να αποκαταστήσει τη Δημοκρατία και να περισώσει ό,τι μπορεί στην Κύπρο, όπου οι Τούρκοι έχουν ήδη αγκιστρωθεί στο νησί και λίγοι προδομένοι ήρωες αντιμετωπίζουν μόνοι τον Αττίλα ΙΙ...

Η νέα Ελληνική Δημοκρατία ποτίστηκε με το αίμα του Πολυτεχνείου και με έναν εθνικό ακρωτηριασμό της πολύπαθης Κύπρου που όχι μόνο υπάρχει ακόμα, αλλά έχει ανοίξει την όρεξη των Τούρκων να αυθαιρετούν και να μας απειλούν σήμερα...

ΤΑ ΝΕΑ, 16 Νοεμβρίου 1973

Φοιτητές και πολίτες έξω από την πύλη

 Το τανκ εναντίον άοπλων φοιτητών...17/11/1973 

Η επόμενη ημέρα...

...και η μεθεπόμενη ημέρα τον Ιούλιο του 1974 στην Κύπρο, με το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, όταν οι στρατηγοί της χούντας κρύφτηκαν...

"Όποιος την ιστορία του λησμονήσει, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει".

                        Τζορτζ Σανταγιάνα-ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

ΔΙΑΒΑΣΕ ΚΙ ΕΔΩ:"Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ"(Κλικ)

              ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΑ ΛΟΓΙΑ-Μάνου Ελευθερίου/Γιάννη Μαρκόπουλου

        

                          Ο ΔΡΟΜΟΣ - ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ

 ΟΤΑΝ Η ΦΛΟΓΑ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ ΕΚΑΙΓΕ ΑΚΟΜΑ...

      

 ΤΡΑΓΟΥΔΙ:"Το όνειρο του πολεμιστή" Γιάννης Χαρούλης

       

 ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΦΩΝΗΤΗ  ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΑ ΤΑΝΚΣ

      

                               ΤΟ ΤΑΝΚ ΕΙΣΒΑΛΛΕΙ...17/11/1973 

 

''Η ΜΕΡΑ ΕΚΕΙΝΗ ΔΕ ΘΆΡΓΗΣΕΙ''-ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ ΚΑΙ ΦΩΝΤΑΣ ΛΑΔΗΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΜΑΝΟ ΛΟΪΖΟ. ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΔΙ:ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

>

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΟ ΑΙΓΙΟ 1941-1944

 

Τοπική Ιστορία. Από παλαιότερες επίκαιρες παρουσιάσεις για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940...

Αφιέρωμα: Αίγιο,Κατοχή και Αντίσταση 1941-1944 Κλικ Ε Δ Ω 

Ο απαγχονισμός των πέντε πατριωτών στο Αίγιο, 22 Ιανουαρίου 1944 Κλικ Ε Δ Ω

Η εκτέλεση των 18 Αιγιωτών στην Πάτρα,23 Φεβρουαρίου 1944 Κλικ Ε Δ Ω 

Οι "σαλταδόροι" της Κατοχής: Νεαρά παιδιά διακινδύνευαν τη ζωή τους προσπαθώντας να πάρουν τρόφιμα για να φάνε από τις δυνάμεις Κατοχής ή τους Μαυραγορίτες.Πηγή:www.ogdoo.gr:

Στις 4 Μαΐου 1941, ημέρα Κυριακή, οι ναζιστικές δυνάμεις μπαίνουν στο Αίγιο. Εισέρχονται από την οδό Ταξιαρχών με τα  μηχανοκίνητά τους πάνοπλοι. Νωρίτερα Γερμανοί μοτοσικλετιστές έχουν ελέγξει την παλιά γέφυρα Μεγανίτη για τυχόν εκρηκτικά. Αυτοί ήταν μέρος της μεραρχίας του στρατηγού Ντήντριχ που είχε καταλάβει την Πάτρα μια εβδομάδα νωρίτερα.

Σπάνια φωτογραφία.Τα πρώτα Γερμανικά τανκς στο Αίγιο.Πηγή:Βήμα της Αιγιαλείας-Φάνης Ζουρόπουλος

Η πρώτη πράξη τους ήταν να κατεβάσουν την ελληνική σημαία από το 1ο Γυμνάσιο που τότε λειτουργούσε ως Στρατιωτικό Νοσοκομείο και να ανεβάσουν τη Σβάστικα. Ο τότε δήμαρχος Αιγίου Σωτήρης Σταυρουλόπουλος, περίλυπος, παρέδωσε την πόλη στο Γερμανό Ταγματάρχη στο Δημαρχείο Αιγίου που βρισκόταν στον Κήπο των Ψηλών Αλωνίων.

Γερμανοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται στο μπαλκόνι σπιτιού του Αιγίου.Πηγή:Βήμα της Αιγιαλείας-Φάνης Ζουρόπουλος

Οι κάτοικοι κλείστηκαν στα σπίτια τους ακούγοντας τις ερπύστριες των οχημάτων να κροταλίζουν στους δρόμους της πόλης. Οι Γερμανοί επίταξαν σχεδόν όλα τα αρχοντικά της πόλης για τις ανάγκες του στρατού τους μεταξύ αυτών, το Παναγιωτοπουλέικο, το σημερινό Δημαρχείο, το 1ο Γυμνάσιο, το 4ο Δημοτικό Σχολείο (Λαογραφικό Μουσείο)  με το απέναντι διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο της οικογένειας Μεσσηνέζη,το νεοκλασικό Ζαγκλίφα, το ξενοδοχείο "Σπλέντιτ" (εκεί που στεγάζονται σήμερα τα ΕΛΤΑ),το ξενοδοχείο "Χελμός" στην παραλία που σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο και άλλα...Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου έφτασαν οι Ιταλοί κατακτητές της μεραρχίας "Πιεμόντε" με επικεφαλής τον Ιταλό διοικητή Τζιοβάνι Μποτζιοβάνι να εγκαθίσταται στην "Ανάπλαση" επί της οδού Ανδρέου Λόντου όπου εκεί έπαιρναν και το μεσημεριανό φαγητό τους. Κάθε πρωί ένας πάνοπλος Ιταλικός Λόχος ανέβαινε στο γήπεδο για ασκήσεις, ενώ το μεσημέρι κατέβαινε την οδό Μητροπόλεως τραγουδώντας το φασιστικό τραγούδι Viencere (Θα νικήσουμε). Ιταλοί Καραμπινιέροι(χωροφύλακες) εγκαταστάθηκαν όχι μόνο στο κέντρο της πόλης αλλά και στο λιμάνι. Οι Γερμανοί κράτησαν  το δικό τους Φρουραρχείο και κτίρια κάτω από τα Ψηλά Αλώνια όπου τοποθέτησαν συρματοπλέγματα και πολυβολεία για τη φύλαξή τους. (Μεταξύ των οδών Δεσποτοπούλων-Μητροπόλεως-Μελετοπούλων-1ης Μάη 1886)

Tο λιμάνι του Αιγίου με την πλούσια εμπορική κίνηση μαζί με το σιδηροδρομικό σταθμό,τις αποθήκες και τη Χαρτοποιία μπήκαν εξαρχής στο στόχαστρο Ιταλών και Γερμανών.Πηγή: Κάρτα της εποχής του 1930.

Το Γερμανικό Φρουραρχείο με διαταγές απαγόρευσε από την πρώτη ημέρα τη νυχτερινή κυκλοφορία, την κατοχή όπλων, τη χρήση ραδιοφώνων και τις συγκεντρώσεις πολιτών δίχως άδεια. Μάλιστα η Ανάσταση του Χριστού το Μάιο του 1941 έγινε στις οχτώ το πρωί μέσα στις εκκλησίες και χωρίς το χαρμόσυνο ήχο των καμπανών! Τα σχολεία σταμάτησαν τη λειτουργία τους στα τέλη Μαΐου για το σχολικό έτος 1940-1941.

Όλα αυτά προκάλεσαν τρόμο και ανησυχία στους συμπολίτες μας που άρχισαν να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες τροφίμων, βλέποντας τον κίνδυνο εφοδιασμού της αγοράς.

Μαύρη Αγορά.Πηγή:https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/45029_i-athina-toy-polemoy-tis-katohis-tis-antistasis-kai-tis-apeleytherosis

Οι Γερμανοί τοιχοκόλλησαν στα Δημόσια Κτίρια και στους δρόμους της πόλης διαταγή περιορισμού του εμπορίου στα τρόφιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης. Οι ελλείψεις κυρίως σε αλεύρι ήταν μεγάλες και τα τρόφιμα μοιράζονταν με το δελτίο. Πέραν αυτών, αρκετοί τότε βρήκαν την ευκαιρία να πλουτίσουν πουλώντας πανάκριβα αλεύρι, λάδι και όσπρια στη "μαύρη αγορά".

H Γερμανική Διαταγή της 9ης Μαΐου 1941 που τοιχοκολλήθηκε στο Αίγιο για το εμπόριο. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Έρευνα" στις 11 Μαΐου 1941.Πηγή: Η Εθνική Αντίσταση στην Αιγιάλεια. Η κατοχή στο Αίγιο, Γεωργίου Θ.Παπαγεωργίου

Οι Γερμανοί τύπωναν ελληνικά χαρτονομίσματα αυξάνοντας τον πληθωρισμό.Οι Αιγιώτες φρόντισαν πολλούς στρατιώτες από το μέτωπο, κυρίως από την Κρήτη, που δε μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και είχαν ανάγκη ρουχισμού, τροφής και προσωρινής εργασίας. Ο κόσμος άρχισε να τρώει χόρτα, λάχανα, φρούτα και κηπευτικά. Ο Νομάρχης Αχαΐας Αλκιβιάδης Μπασιλάρης προέτρεψε τους κατοίκους στην εντατική καλλιέργεια της γης για  να περιοριστεί η επερχόμενη πείνα. Στα τέλη Μαΐου 1941 ζυμώθηκαν αρκετές ποσότητες ψωμιού αλλά δεν έφτασαν για όλους. Έξω από τους φούρνους του Αιγίου δημιουργούνταν ουρές και επεισόδια. Τα χρήματα έχαναν την αξία τους μέρα με τη μέρα και οι συναλλαγές άρχισαν να γίνονται σε είδος (ανταλλαγές).

Εκείνες τις ημέρες έγινε η μεγάλη διάρρηξη στο 1ο Γυμνάσιο - Στρατιωτικό Νοσοκομείο, όπου κλάπηκαν φυλασσόμενα είδη τροφίμων, ρουχισμού, κουβερτών και φαρμάκων που είχαν δοθεί στις πόλεις μετά την κατάρρευση του μετώπου για τις ανάγκες του κόσμου, χωρίς να βρεθεί ο εγκέφαλος της επιχείρησης, παρά τις συλλήψεις που έγιναν.

Συσσίτια και διανομή τροφίμων με δελτίο. Πηγή: Αρχείο ΕΡΤ

Οι Αιγιώτες άρχισαν  να οργανώνουν την "Εφορεία Συσσιτίων Αιγίου" κάνοντας εράνους για να αντιμετωπίσουν την πείνα και τις ελλείψεις τροφίμων. Ψωμί και τρόφιμα σπάνιζαν και στο Άσυλο Ανιάτων, το οποίο είχε ιδρύσει   ο γιατρός Κλεομένης Οικονόμου για τους  γέροντες που περνούσαν τις τελευταίες ημέρες της ζωής τους.

Οι Ιταλοί κυκλοφόρησαν στις 3 Αυγούστου 1941, διαταγή παράδοσης όπλων, εξαρτημάτων και πολεμικού υλικού, απειλώντας τους παραβάτες ακόμα και με θανατική ποινή.

Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες τους στην πλατεία Αγίας Λαύρας. Γι' αυτούς δεν υπήρξε πείνα! Πηγή: Βήμα της Αιγιαλείας-Φάνης Ζουρόπουλος 

Όσο οι ημέρες περνούσαν, η πείνα μεγάλωνε, η μαύρη αγορά αυξανόταν και οι θάνατοι πολλαπλασιάζονταν. Στο Αίγιο άρχισαν να εμφανίζονται μικρά παιδιά με πρησμένα πόδια λόγω έλλειψης ελαιόλαδου στη διατροφή τους. Η μαύρη αγορά, οι κατασχέσεις από τους κατακτητές, η αδυναμία καλλιέργειας της γης λόγω του πολέμου και της επιστράτευσης των νέων μας το 1940, ήταν οι αιτίες που μειώθηκαν τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, κάνοντας το χειμώνα του 1941-1942 εφιάλτη για τους Έλληνες σε όλη την επικράτεια. Από τον Οκτώβριο του 1941 η παιδική θνησιμότητα στο Αίγιο αυξήθηκε. Δεκάδες παιδιά τριγύριζαν στην πόλη ζητιανεύοντας κάτι που δεν υπήρχε...ψωμί! Τεράστιες ελλείψεις καταγράφονταν σε τρόφιμα, καύσιμα, σαπούνι...Μεγάλες ποσότητες σταφίδας και ελαιόλαδου κατασχέθηκαν παράνομα από τους κατακτητές. Κάθε Γερμανός στρατιώτης είχε δικαίωμα να πάρει για τον εαυτό του και το σπίτι του ένα πεντόκιλο λάδι!

Πολλοί Αιγιώτες παίρνοντας ότι πολύτιμο κατείχαν ανέβαιναν στα χωριά του Αιγίου και των Καλαβρύτων για να το ανταλλάξουν με αλεύρι, καλαμπόκι και όσπρια. Αρκετοί χωρικοί βρήκαν τότε την ευκαιρία να πλουτίσουν, λαμβάνοντας αντικείμενα μεγάλης αξίας, με αντάλλαγμα λίγα τρόφιμα. Η πείνα δημιουργούσε πρηξίματα στα πόδια, κατόπιν αποβιταμίνωση, απώλεια βάρους και τελικά εξάντληση και θάνατο στον άνθρωπο. Η φυματίωση επίσης θέριζε  τότε μικρούς και μεγάλους.

Σκελετωμένα παιδιά της Κατοχής.Πηγή:https://www.news247.gr

Τα λαϊκά συσσίτια του Ερυθρού Σταυρού που λειτούργησαν το 1941 από την Εφορεία Συσσιτίων Αιγίου, έσωσαν πολλούς κατοίκους και κυρίως παιδιά, προσφέροντας μπλουγούρι από κομμένο βρασμένο σιτάρι, φασόλια, ρεβίθια και σούπα. Τα πρώτα συσσίτια στεγάζονταν στο 1ο και 2ο Δημοτικό Σχολείο καθώς και στο υπόγειο της Δημοτικής  Βιβλιοθήκης. Τα κεντρικά γραφεία των συσσιτίων στεγάζονταν στην οδό Μεσσηνέζη. 

Αίγιο, Χριστούγεννα του 1943.Οδός Κλεομένους Οικονόμου και Μητροπόλεως γωνία. Εμφανής η μιζέρια, η πείνα και η δυστυχία στη διάρκεια της Κατοχής. Πηγή: Βήμα της Αιγιάλειας, Φάνης Ζουρόπουλος

Στις αρχές του 1943 λειτούργησαν ξεχωριστά παιδικά συσσίτια από τον Ερυθρό Σταυρό επί της οδού Ανδρέου Λόντου, όπου σιτίζονταν δύο  χιλιάδες παιδιά της πόλης μέχρι εννέα ετών! Σούπες ζυμαρικών, φασολάδες, διανομή γάλακτος και μπλουγούρι προσφέρονταν από το πρωί στις 5:30 μέχρι τις 07:00 π.μ. Οι Γερμανοί στρατιώτες περνούσαν για να ελέγξουν την "τάξη" και μοίραζαν κλοτσιές και καρπαζιές σε πεινασμένα, κουρελιασμένα και ξυπόλυτα παιδάκια που δε μπορούσαν να τους βλάψουν...

Αρκετοί Αιγιώτες έδιναν ότι μπορούσαν στους εράνους για τα συσσίτια και το αίσθημα της αλληλεγγύης και της συμπαράστασης ήταν έντονο στους περισσότερους κατοίκους. Άνδρες και γυναίκες κάθε επαγγέλματος βοηθούσαν εθελοντικά για να αντιμετωπιστεί η πείνα με προεδρεύοντα το Μητροπολίτη Αιγιαλείας και Καλαβρύτων κ.κ. Θεόκλητο.

Σε γενικές γραμμές η πείνα στο Αίγιο δεν ήταν όπως στην Αθήνα και στις άλλες μεγαλουπόλεις. Η έλλειψη παραγωγής το 1941 ήταν παροδική. Το 1942 και 1943 η αιγιάλεια γη έβγαλε θησαυρό από χόρτα και παραγωγή λαδιού. Η έλλειψη σιταριού καλύφθηκε με τη "μπομπότα", είδος ψωμιού από κριθάρι και καλαμπόκι, ενώ κάποιες φορές ο Ερυθρός Σταυρός κατάφερνε να στέλνει μέσω του σιδηροδρόμου μερικά βαγόνια γεμάτα αλεύρι για τις ανάγκες του κόσμου. Η γεωργική παραγωγή και οι ανταλλαγές περιόρισαν τους θανάτους. Σήμερα έχουν διασωθεί και καταγραφεί πολλές μαρτυρίες για εκείνη την εφιαλτική εποχή όπως η παρακάτω...

Το Γενάρη του 1944, ο πατέρας μου Νικόλαος Μεσάζος ήταν δεκατριών ετών, το μεγαλύτερο παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας. Έχοντας σταματήσει το σχολείο - το 4ο Δημοτικό Σχολείο Αιγίου είχε επιταχτεί από τους κατακτητές - βοηθούσε στο καφενείο τον παππού κάτω από την Παναγία Τρυπητή. Δύο φορές με θαλασσοταραχή, χρησιμοποιώντας τα κουπιά και τα πανιά της βάρκας τους, έφτασε στην απέναντι ακτή της Ρούμελης, απόσταση 7,5 ναυτικών μιλίων από το Αίγιο, για να ανταλλάξει ψάρια με κρέας, ριψοκινδυνεύοντας τη ζωή του στα κύματα του Κορινθιακού. Τρίτη φορά ο παππούς δεν τον έστειλε...

17 Σεπτεμβρίου 1944.Η τελευταία φωτογραφία- τραβηγμένη από το Σπύρο Γιαννακόπουλο που διέφυγε της ομηρείας-των Γερμανών που αποχωρούν ηττημένοι από το λιμάνι του Αιγίου.

Πηγές:

        Η Εθνική Αντίσταση στην Αιγιάλεια.Η κατοχή στο Αίγιο, Γεωργίου Θ.                 Παπαγεωργίου

         Αίγιο:1940-2010,Βελαώρα Κώστα & Τζεραβίνη Γιώργου

        Διδακτορική διατριβή.Κατοχή και Αντίσταση στην Αχαΐα: Κοινωνικές και                                               Εκπαιδευτικές  Διαστάσεις, Φιλοσόφου Μαρία

        Εφημερίδα "Έρευνα Αιγίου"11/5/1941,3/8/1941,26/10/1941,1/6/1975

        Εφημερίδα "Βήμα της Αιγιάλειας", Αρχείο Φάνη Ζουρόπουλου

        Αρχείο ΕΡΤ

        https://www.news247.gr

        https://www.efsyn.gr

        www.ogdoo.gr

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ, Ο ΚΑΛΛΙΔΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΙΟ

 

O Επίσκοπος Ηρακλείας & Ραιδεστού, άγιος Γρηγόριος ο Καλλίδης

    Ο άγιος Γρηγόριος, ο Καλλίδης, εορτάζει στις 25 Ιουλίου (ημέρα κοιμήσεώς του) και στις 20 Οκτωβρίου (επέτειος της ανακομιδής του).Είναι νέος σχετικά άγιος και οι εορτές του ορίστηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ιερά Σύνοδο της Ελλάδας στις 22/5/2003.  Έκτοτε συμπεριλαμβάνεται στο Αγιολόγιο της Ανατολικής Ορθόδοξου Εκκλησίας.

Η σχέση του αγίου Γρηγορίου Καλλίδη με τους πρώτους Μικρασιάτες πρόσφυγες του Αιγίου αναφέρεται παρακάτω.

Ο Γρηγόριος, γεννήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1844 στο Κούμπαο (τουρκ. Kumbağ) Ραιδεστού της επαρχίας Ηρακλείας της Αν. Θράκης από ευσεβείς γονείς, τον Ιωάννη και την Ευφροσύνη. Έδειξε πολύ  νωρίς κλίση στην ιεροσύνη και έλαβε τον πρώτο βαθμό το 1862.

Σπούδασε στη Ριζάρειο Σχολή και στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Σύντομα προεχειρίστηκε Αρχιδιάκονος του Mητροπολίτη Αθηνών  Θεοφίλου. Το 1873 τον βρίσκει Σχολάρχη στην πόλη της Ραιδεστού. Την επόμενη χρονιά ορίζεται Πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης Ηρακλείας και στις 23/3/1875 εκλέγεται Επίσκοπος Ναζιανζού. Έδεξε μεγάλες ποιμαντορικές, παιδαγωγικές, διοικητικές και πολιτικές ικανότητες, διαφυλάσσοντας τους κατοίκους της Ραιδεστού στο ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78.

Ραιδεστός και Κούμπαο σήμερα,Πηγή:google earth

 Στάλθηκε από το Πατριαρχείο προσωρινά στην Ανδριανούπολη που κινδύνευε από τους Βούλγαρους  εξαρχικούς, ενθαρρύνοντας τους χριστιανούς της περιοχής. Στις 12/5/1879 εξελέγη Μητροπολίτης Τραπεζούντας.

Μέσα σε πέντε χρόνια περιφρούρησε το ποίμνιό του από τις επιθέσεις των Τούρκων, μερίμνησε για τη μείωση της φορολογίας των χριστιανών, δημιούργησε προσόδους που κάλυπταν  τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων και συνέταξε κανονισμό ορθοδόξων κοινοτήτων, αποκαθιστώντας την ομόνοια και τη συνεργασία μεταξύ τους. Συνέβαλε  στην ευημερία του Ποντιακού Ελληνισμού.

 Στα τέλη του 1884 εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης σε μια πολύ δύσκολη περίοδο όπου βρισκόταν σε κορύφωση το κοινοτικό κίνημα στην πόλη με έντονες διενέξεις που είχαν να κάνουν με την εκλογή των τοπικών αρχόντων, κοινώς «διαίρει και βασίλευε», γεγονός που ευνοούσε τους Τούρκους. Αυτή ήταν η αιτία να συκοφαντηθεί ο Γρηγόριος στο Πατριαρχείο για μεροληψία υπέρ συγκεκριμένων χριστιανικών συντεχνιών-κοινοτήτων και να μετακινηθεί το 1888 στην Κωνσταντινούπολη. Όμως στις 29/4/1889 ομόφωνα αθωώνεται από το Συνοδικό Δικαστήριο, παραιτείται από το μητροπολιτικό θρόνο της Θεσσαλονίκης και θέτει τον εαυτό του στη διάθεση τoυ Πατριάρχη. Λίγους μήνες αργότερα, στις 28/9/1889 εκλέγεται Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Το 1892 κλήθηκε ως «αριστίνδην» Συνοδικό μέλος στην Κωνσταντινούπολη όπου διακρίθηκε για την πολυσχιδή δράση του.

Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου Ζίτσας Ιωαννίνων σήμερα, ο οποίος θεμελιώθηκε από τον άγιο Γρηγόριο όταν ήταν Μητροπολίτης της περιοχής το 1890. Πηγή:http://zitsa.blogspot.com

Ανέλαβε το πατριαρχικό τυπογραφείο, τα μοναστηριακά κτήματα της Πόλης, την προεδρία της Εφορίας της Ιεράς Θεολογικής Σχολής, καθώς και το εκκλησιαστικό δικαστήριο του Πατριαρχείου μέχρι το 1894 όπου  επιστρέφει στα Γιάννενα σε μια δύσκολη ιστορικά συγκυρία. Καταφέρνει με τη βοήθεια των Προξένων των ευρωπαϊκών χωρών να προφυλάξει τους χριστιανούς κατοίκους της πόλης και της Ηπείρου από τη μανία των Τούρκων μετά τον αποτυχημένο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.Γι’ αυτό τιμήθηκε από το ελληνικό κράτος με το παράσημο των Ανωτέρων Ταξιαρχών του Σωτήρος Χριστού. Ας σημειωθεί ότι ήδη και οι Τούρκοι είχαν αναγνωρίσει την αξία του Ιεράρχη το 1885 όταν ο Σουλτάνος τον τίμησε με το επίσημο παράσημο Οσμανιέ Β’ τάξεως!

Ο Γρηγόριος Καλλίδης, επίσκοπος Τραπεζούντας

Το 1902 ο Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’ προβιβάζει το Γρηγόριο σε Eπίσκοπο Ηρακλείας και Ραιδεστού. Η εκκλησία της Ηρακλείας ήταν η πρώτη στη περιοχή που ιδρύθηκε από τον Απόστολο Ανδρέα και υπήρξε  πρωτεύουσα Μητρόπολη πάσης Θράκης.

Την πενταετία 1902-1907 ο Γρηγόριος  έδωσε βαρύτητα στην ίδρυση και λειτουργία ελληνικών σχολείων και με δικά του χρήματα συντηρούσε το σχολείο του χωριού του στο Κούμπαο. Προφύλαξε την επαρχία από Βούλγαρους εξαρχικούς που είχαν απλωθεί και στη Θράκη. Η ελληνική κοινότητα Ραιδεστού  τον   ανακήρυξε Μεγάλο Ευεργέτη. Είδε όμως πολλούς χριστιανούς και συγγενείς του να απελαύνονται ή να φεύγουν φοβούμενοι την εκδικητική οργή των Τούρκων στον πρώτο διωγμό του 1912-13 εξαιτίας των βαλκανικών πολέμων. Συνεργάστηκε με Αρμένιους, Εβραίους και Τούρκους για να μη δεινοπαθήσει η Ραιδεστός το 1918-19 από τους Οθωμανούς λόγω της ήττας τους στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Τον Ιούλιο του 1920 υποδέχτηκε στη Ραιδεστό σε κλίμα ενθουσιασμού και συγκίνησης τον ελευθερωτή ελληνικό στρατό. Το 1921 περιόδευσε στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία παροτρύνοντας τους Θρακιώτες πρόσφυγες να επιστρέψουν στον τόπο τους. Η ελευθερία όμως κράτησε μόνο δυο χρόνια. Τον Οκτώβριο του 1922 κρατώντας την «προσφυγική» Ράβδο οδήγησε σώους χιλιάδες χριστιανούς πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά την αναίτια εκκένωση της Ανατολικής Θράκης.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στη Θεσσαλονίκη αφήνοντας, μετά από μια σύντομη ασθένεια, στις 23 Ιουλίου 1925, την τελευταία του πνοή. Κηδεύτηκε στις 25 Ιουλίου και η σορός του κατέληξε στο Κοιμητήριο της Ευαγγελίστριας. Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά, στις 20 Οκτωβρίου 1979, ο Μητροπολίτης Θεσ/νίκης Παντελεήμων ο Β’ έκανε την ανακομιδή των ιερών λειψάνων, τα οποία βρέθηκαν να ευωδιάζουν και να επιτελούν πλήθος θαυμάτων.

Η εικόνα του αγίου Γρηγορίου Καλλίδη.Πηγή:  Αντώνιος Πατρικίου «Ο Άγιος Γρηγόριος (Καλλίδης)» Εκδ. ΤΕΡΤΙΟΣ

Σήμερα φυλάσσονται σε αργυρή λάρνακα στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Ο βίος, τα θαύματα του Αγίου Γρηγορίου Καλλίδη, ιστορικά στοιχεία, ο Παρακλητικός Κανόνας καθώς φωτογραφίες και έγγραφα περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Αντώνη Πατρικίου «Ο Άγιος Γρηγόριος (Καλλίδης)» Εκδ. ΤΕΡΤΙΟΣ.

      ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΙΟ

Στο διωγμό των Νεότουρκων το 1912-13 η αδελφή του Γρηγορίου, Φωτεινή Καλλίδη σύζυγος του θανόντος  σε ναυτικό δυστύχημα Κυριάκου Παπανδρέου, φεύγει από το Κούμπαο φοβούμενη για τη ζωή της οικογένειάς της. Παίρνει μαζί τους δυο γιούς της Ιωάννη και Παντελή δεκατεσσάρων και δέκα ετών αντίστοιχα και την επτάχρονη κόρη της Αρχοντούλα. Ο μεγαλύτερος γιός της Αναστάσιος εργαζόταν στη Ρωσία και επέστρεψε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρώτος σταθμός τους ήταν η Μυτιλήνη όπου παρέμειναν λίγους μήνες και κατόπιν μέσω Πειραιά ήρθαν στο Αίγιο, μαθαίνοντας ότι θα έβρισκαν απασχόληση. Αρχικά φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του γιατρού Καρπέτα μέχρι να βρεθεί κατάλυμα και εργασία. Βρέθηκε γι’ αυτούς μια αγροικία στα χτήματα Α. Λιάπη στην περιοχή της Αλυκής.

Τα αγόρια έκαναν αγροτικές, οικοδομικές, κτηνοτροφικές δουλειές ακόμα ως λούστροι εργάστηκαν για τα προς το «ζην» στην πλατεία του Αιγίου, ενώ η μητέρα δούλευε σε σπίτια και στις σταφιδαποθήκες όπως αργότερα  η κόρη της Αρχοντούλα. Με τα πρώτα χρήματα η οικογένεια  άρχισε να αγοράζει τμηματικά τα κτήματα των αδελφών Λαμπούδη, Αιγιωτών δικηγόρων που ζούσαν στην Αθήνα, στη θέση Λιβαδάκια επί της οδού Παυσανίου, έκτασης περίπου δεκαπέντε στρεμμάτων, χτίζοντας το πρώτο σπίτι. Τα δυο αδέρφια Ιωάννης και Παντελής Παπανδρέου πολέμησαν στο Μικρασιατικό Πόλεμο με τη στρατιά της Σμύρνης. Ο Ιωάννης επέστρεψε το 1921  ανάπηρος πολέμου με κρυοπαγήματα στα άνω άκρα, ο Παντελής  μάχιμος στην εκστρατεία του Σαγγάριου κατάφερε να επιζήσει  μετά την κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922, ενώ ο Αναστάσιος βρήκε την οικογένειά του  πολύ αργότερα. Η αδερφή του Γρηγορίου, Φωτεινή Παπανδρέου-Καλλίδη πέθανε στο Αίγιο το 1936 έχοντας αποκαταστήσει και τα τέσσερα παιδιά της στη νέα πατρίδα.

Σήμερα στην οδό Παυσανίου κάτω από τις παλιές σιδηροδρομικές γραμμές υπάρχουν τέσσερα σπίτια των παιδιών της Φωτεινής Καλλίδη-Παπανδρέου, ανιψιών του Αγίου Γρηγορίου Καλλίδη που ανήκουν στους απογόνους τους. Σε ένα από αυτά ο γράφων γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια…

Θυμάμαι τον παππού Παντελή να μου διηγείται αμέτρητες ιστορίες από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη γιαγιά  Αρχοντούλα συζ. Γεωργίου Φαλίδα -ήταν βαφτιστήρα του Αγίου  - να αναφέρει μέχρι τα γεράματά της: «Είμαι πρόσφυγας»! Δεν  ξέχασε  ποτέ το Κούμπαο, τον τόπο που γεννήθηκε αλλά ξεριζώθηκε.

 

Αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Μεσάζος  Κωνσταντίνος, δάσκαλος

  Προσφυγική κατοικία του Αιγίου 

Πηγές:  Αντώνιος Πατρικίου «Ο Άγιος Γρηγόριος (Καλλίδης)» Εκδ. ΤΕΡΤΙΟΣ.

              Περιοδικό «Χριστιανική Καταφυγή»  Άρθρο Αθανάσιου Καραθανάση,11/12/1999

              Περιοδικό «Γρηγόριος Παλαμάς» 1925,Πανηγυρικός Τόμος Πεντηκονταετηρίδος Σεβ.

              Μητροπολίτου Ηρακλείας κ. Γρηγορίου Καλλίδου    σελ.7-11.

 http://www.imioanninon.gr/main/?page_id=9413

 https://www.romfea.gr/prosopa/1964-agios-grigorios-kallidis-o-agios-tis- ponemenis-romiosunis-1844-1925

https://web.archive.org/web/20161113062550/http://www.inad.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=118&Itemid=69

http://zitsa.blogspot.com

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82