Λειτούργησε μετά από τριάντα
χρόνια με κάθε μεγαλοπρέπεια ο περικαλλής ιστορικός ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου της πόλης του Αιγίου, ένας από τους ωραιότερους
της Πελοποννήσου την παραμονή της εορτής της, την Τετάρτη,20 Νοεμβρίου 2025.
Ο καταστροφικός σεισμός του 1995 προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο ναό, έργο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με κατάρρευση. Σχεδιάστηκε το 1893-1894 ως ένα μοναδικό σύμπλεγμα ρωμανικού, βυζαντινού και αναγεννησιακού ρυθμού – σπάνιος σχεδιασμός για τα ελληνορθόδοξα δεδομένα. Τα σχέδια του Τσίλλερ βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη.
Ο μεγάλος αυτός αρχιτέκτονας έχει σχεδιάσει για το Αίγιο την εκκλησία της Φανερωμένης και την
Παλιά Αγορά, το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου, εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά μνημεία. Ο ναός των Εισοδίων περιγράφεται ως ελεύθερος σταυρός με
τρούλο και εξωνάρθηκα. Η περίτεχνη πετροκέραμη κατασκευή, οι μυτεροί οβελίσκοι,
οι δύο εντυπωσιακοί τρουλίσκοι που κοσμούν τα κωδωνοστάσια και τα περίτεχνα
κεραμικά στολίδια στις όψεις μαρτυρούν τη σπουδαία καλλιτεχνική αξία του. Το
μαρμάρινο σκαλιστό τέμπλο είναι έργο του γλύπτη Δημητρίου Περράκη και
χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο ναός κατασκευάστηκε στη θέση
μεταβυζαντινού ναού που είχε καταρρεύσει στον καταστροφικό σεισμό του 1861.
Αναφέρεται στο Βενετικό Κτηματολόγιο της Βοστίτσας του 1700 ως «Contrada della Mandona Ton Xenon»,η ενορία της Παναγίας των Ξένων στην ίδια ακριβώς θέση, μια από τις πέντε ενορίεςτης Βοστίτσας, γιατί ήταν η πρώτη εκκλησία που έβλεπε ο ταξιδιώτης ανεβαίνοντας από το παλιό καλντερίμι της παραλίας στην πόλη.
Το 1838 η αποστολή του Γάλλου αρχιτέκτονα Guillaume Abel Blouet στο Μοριά, δεν περιορίστηκε στα μνημεία της αρχαϊκής και κλασικής αρχαιότητας αλλά συμπεριέλαβε στις μελέτες της τα φράγκικα κάστρα, τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, τους σύγχρονους οικισμούς και το φυσικό περιβάλλον.
Η αποστολή περνώντας από τη Βοστίτσα κατέγραψε επιγραφή του παλιού ναού των Εισοδίων που βρίσκεται στον τρίτο τόμο του έργου: « BLOUET, Guillaume-Abel. Expédition scientifique de Morée, Ordonnée par le Gouvernement français: Architecture..., τ. I-VI, Παρίσι, Firmin Didot, 1831-1838».
Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη επισημότητα το 1914.Το Φεβρουάριο του 1944 ο εφημέριος του ναού, ιστορικός συγγραφέας π. Θεόδωρος Παπαγεωργίου από την Κουνινά, συνελήφθη και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην Πάτρα για την αντιστασιακή του δράση.
Το 1960
έγιναν βελτιώσεις στο γυναικωνίτη και στα κωδωνοστάσια. Από το 1982, ο ναός έχει
ανακηρυχθεί ως μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Όμως ο κόστος ανακατασκευής
των Εισοδίων ήταν πολύ υψηλό αφού άγγιζε το ποσό των 8.000.000 ευρώ. Δε βρέθηκε
χρηματοδότηση και η εκκλησία έμενε ερειπωμένη και λαβωμένη χρόνια, περιμένοντας
ευλαβικά εκεί….
Το δύσκολο, κοστοβόρο και χρονοβόρο έργο αποκατάστασης ανέλαβε και πλήρωσε ο μεγάλος ευεργέτης, εφοπλιστής Αθανάσιος Μαρτίνος, ο οποίος έδειξε έμπρακτα ενδιαφέρον, αποδεχόμενος την πρόσκληση ευεργεσίας του τέως Μητροπολίτη Καλαβρύτων & Αιγιαλείας Σεβασμιότατου Αμβροσίου, το 2019. Το Κοινοφελές Ίδρυμα Αιγιέας ΑΜΚΕ ανέλαβε την εξ ολοκλήρου αποκατάσταση του ιερού ναού – έργο εξαιρετικά περίπλοκο και απαιτητικό. Η πολυσυνθετικότητα του φέροντος οργανισμού της εκκλησίας, η οποία εκ των πραγμάτων είναι πιο σύνθετη από τα συνήθη κτίρια (θόλοι, τοξωτές κατασκευές, μεγάλα ανοίγματα από λιθοδομή και οπτοπλινθοδομή), επέβαλε ειδική προσοχή στην αποκατάστασή της.
Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν με σεβασμό στο μνημείο και με γνώμονα ότι πρέπει να καταστεί λειτουργικό ξανά για την τοπική κοινωνία, αποφεύγοντας κάθε επέμβαση που θα αλλοίωνε την υφιστάμενη μορφή του και κράτησαν περίπου πέντε χρόνια. Αντικαταστάθηκε επίσης όλη υδραυλική και ηλεκτρολογική εγκατάσταση του ναού καθώς και η κεντρική θέρμανση. Ανακατασκευάστηκε ο προαύλιος χώρος της εκκλησίας με εκπληκτικό ομολογουμένως αποτέλεσμα .
Ήδη οι πρώτες τοιχογραφίες και η αγιογράφηση
του τρούλου δείχνουν την αξία και το θησαυρό της αποκατάστασης του μνημείου.
Σήμερα Παρασκευή, 21-11-2025 οι Αρχές
της πόλης, βουλευτές, επίσημοι προσκεκλημένοι, οι Σεβασμιότατοι Μητροπολίτες κ.κ. Αμβρόσιος και Ιερώνυμος, μαζί με χιλιάδες
κόσμου συμμετείχαν στην πανηγυρική λειτουργία του εμβληματικού Ναού των
Εισοδίων της Θεοτόκου, της Παναγιάς των Ξένων της Βοστίτσας, τριάντα χρόνια
μετά, όπου τίμησαν τον Αθανάσιο και τη Μαρίνα Μαρτίνου για την προσφορά τους στο
ναό, στον πολιτισμό, στην τοπική κοινωνία και στη
συνέχεια της θρησκευτικής και ιστορικής μνήμης μας!
Από την πανηγυρική λειτουργία της Παρασκευής: Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καλαβρύτων & Αιγιαλείας Ιερώνυμος ασπάζεται την εικόνα. Στην Ωραία Πύλη διακρίνεται ο γέροντας Μητροπολίτης κ. Αμβρόσιος
https://www.iamm.gr/work/ieros-naos-eisodion-tis-theotokou/
https://el.travelogues.gr/collection.php?view=428
https://akrokerama.blogspot.com/2014/06/blog-post_15.html
Κ.Ντόκος- Γ. Παναγόπουλος:Το Βενετικό Κτηματολόγιο της Βοστίτσας
Β.Κ.Αγγελόπουλου: Αίγιο,το διαμάντι του Κορινθιακού
Αρίστος Σταυρόπουλος: Η Ιστορία της Πόλεως του Αιγίου
https://www.filodimos.gr
https://www.orthodoxianewsagency.gr/mitropolitiko_ergo
https://www.kalavrytanews.com/2025/11/blog-post_283.html
https://konmesazos.blogspot.com/search?q=%CE%A4%CE%9F+%CE%92%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F+%CE%9A%CE%A4%CE%97%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9F
